Pytanie 50 – neuro-podstawy reakcji emocjonalnych 🧠

Pytanie 50: Omów neurobiologiczne podłoże powstawania reakcji emocjonalnych

📚Kalat, J.W. (2020). Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa: PWN. Rozdziały 11.1 i 11.2

:Interpretacja pytania.

Emocje = decyzje?

Emocje to, emocje tamto… Ale czym są emocje? Well…
W sumie to nie wiadomo. Może pomoże nam Antonio Damasio.
Po tym co mówi Damasio oprowadza nas Kalat.

Damasio argumentuje, że emocje są nieodłącznie związane z pojęciami dobra i zła, a Kalat mu przyśpiewuje (1999). Kalat pokazuje nam, jak reagują ludzkie mózgi, podczas rozważania wariantów dylematu wagonika. Wymienia, że na emocje “reagują” te obszary mózgu:

• część kory przedczołowej
• fragment zakrętu obręczy i zakręt kątowy (tylna część płata ciemieniowego, sąsiadująca z płatem skroniowym). Pff, nie wiem gdzie to jest, nie ważne, sprawdzę później tu ¹

Ważne, że decyzje tak naprawdę podejmujemy emocjami, a potem dopiero wymyślamy sobie do tego “logiczne” uzasadnienie (Haidt, 2001)². Tylko nadal nie wiemy czym są emocje… sweet.

“Pomimo, że zazwyczaj radzimy podejmować decyzje bez udziału emocji, ci, u których nastąpiła ciężka strata w odczuwaniu emocji podejmują niewłaściwe decyzje” – mowa tu o osobach z uszkodzeniami kory przedczołowej. Antonio Damasio miał właśnie takiego pacjenta. W rozmowie facet podobno inteligentny, ale w życiu podejmował idiotyczne decyzje, bo nie był w stanie stwierdzić, czy czuje się dobrze czy źle (1994). W gruncie rzeczy, nie był zdolny do podejmowania decyzji.

Kalat mówi też o chłopcach, którzy jako niemowlęta doznali uszkodzeń płata czołowego. “Od dzieciństwa kradli, kłamali, napadali na innych – zarówno słownie, jak i fizycznie i nie przejawiali żadnego poczucia winy. Obaj nie mieli żadnych przyjaciół, ani nie potrafili utrzymać pracy”³.

Kalat omawia też eksperyment, gdzie ludzie grali w karty, a badacze monitorowali ich emocje. Osoby z uszkodzeniem kory przedczołowej lub ciała migdałowatego miały problem z “przetwarzaniem informacji emocjonalnych “. Ci z uszkodzeniem w rejonie kory przedczołowej mieli też słabszą ekspresję emocjonalną. Kalat kwituje: “Osoby, które nie potrafią przewidzieć nieprzyjemności powiązanych z prawdopodobnym rezultatem swoich działań, mają tendencję do podejmowania złych decyzji.”⁴

Emocje = działanie?

Jedną z części układu nerwowego jest autonomiczny układ nerwowy. Jak sama nazwa wskazuje, robi co chce, bo jest autonomiczny. On sam składa się z dwóch części:

1. układ współczulny
2. układ przywspółczulny
   Z grubsza, część współczulna pobudza, część przywspółczulna uspokaja. :(Tylko skąd do cholery te nazwy?)

I o ile :irytuje mnie, że wszyscy paplają o teorii Jamesa i Langego (bo ewidentnie czegoś w niej brakuje – o czym pisze sam Kalat), tak w kontekście autonomicznego układu nerwowego wydaje się ona mieć jakiś sens. O co chodzi z tą teorią? W skrócie:

Ludzie: reagujemy, przez to, że czujemy.
William James: :czujemy, przez to że reagujemy.
Ludzie: Spotkałem niedźwiedzia, przestraszyłem się i uciekłem.
William James: Spotkałem niedźwiedzia, uciekłem, po czym uświadomiłem sobie, że przecież się przestraszyłem.

Carl Lange: Wkurza mnie, kiedy ludzie mówią “zjawiska fizjologiczne towarzyszące emocjom”. Powinni mówić “emocje towarzyszące zjawiskom fizjologicznym”.⁵

Ogólnie panowie twierdzili, że:

Pobudzenie fizjologiczne jest konieczne i wystarczające do wystąpienia emocji. No trochę WTF.

Żeby wyprowadzić nas z zamieszania jakie wywołali James i Lange Kalat rozróżnia:

• odczuciowy aspekt emocji
• poznawczy aspekt emocji.

Podaje trzy przykłady.

1. pacjenta z padaczką (Kawasaki i in. 2001)
2. pacjentów z hipotonią ortostatyczną (ang. pure autonomic failure) (Crtichley, Mathias, Dolan, 2001)
3. pacjentów z syndromem zatrzaśnięcia (Kubler, Kotchoubey, Kaiser, Wolpaw, Birbaumer, 2001)

Temu pacjentowi z padaczką po prostu otworzyli głowę i pokazywali przyjemne lub nieprzyjemne zdjęcia. Badacze ogarnęli, że neurony bardzo szybko rozpoznają przyjemne bądź nieprzyjemne treści – dużo przed tym, zanim zdąży się pojawić jakakolwiek reakcja cielesna. → poznawczy aspekt emocji może pojawić się znacznie szybciej niż odczuciowy aspekt.

Natomiast pacjenci z hipotonią i syndromem zatrzaśnięcia okazują się zaskakująco spokojni. Ci z hipotonią mogą pomyśleć “Ale mnie wkurza ten człowiek”, ale przez to że nie skacze im ciśnienie, to informacja zwortna z ciała sprawia, że sami sobie nie wydają się aż tak wkurzeni. Natomiast syndrom zatrzaśnięcia sam w sobie jest wystarczającym powodem do rozpaczy – człowiek jest w pełni świadomy, ale może tylko mrugać oczami. Jednak pacjenci podobno nie panikują. Nawet jeśli mózg wysyła do ciała komunikat “PANIKA!”, to ciało przez to że nie może się ruszyć, uspokaja mózg.

niedźwiedź	→	ocena poznawcza	→	czucie strachu
		↓		↑
		uciekanie:	pobudzenie	ciała

U pacjentów z hipotonią ortostatyczną i syndromem zatrzaśnięcia uciekanie jest niemożliwe, więc nie podbija uczucia strachu.

Emocje a obszary mózgu

Przeczytałem rozdział Kalata, i konkluzja taka, że
do pewnego stopnia :niektóre rejony mózgu mogą być ważniejsze dla określonych emocji niż inne, aczkolwiek “nie przeprowadzono na ten temat zbyt wielu badań” (Kalat, 2016). Pff.
Ogólny wniosek taki, że

ważny jest układ limbiczny,
a
prawa półkula w większym stopniu odpowiada za emocje niż lewa.

That’s it.

---

1. An fMRI Investigation of Emotional Engagement in Moral Judgement. ↩

2. Haidt, J. (2001). The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgment. Psychological Review, 108(4), 814–834. ↩

3. Anderson, S. W., Bechara, A., Damasio, H., Tranel, D., & Damasio, A. R. (1999). Impairment of social and moral behavior related to early damage in human prefrontal cortex. Nature Neuroscience, 2(11), 1032–1037. ↩

4. Bechara, A., Damasio, H., Damasio, A. R., & Lee, G. P. (1999). Different Contributions of the Human Amygdala and Ventromedial Prefrontal Cortex to Decision-Making. The Journal of Neuroscience, 19(13), 5473–5481. ↩

5. Tekst Lange’go – The mechanism of the emotions (1885). ↩