Pytanie 11 – Mózgowe podłoże pamięci i jej deficytów 🧠
Pytanie 11: Omów mózgowe podłoże przynajmniej dwóch rodzajów pamięci i wskaż jego rolę w powstawaniu deficytów w działaniu omówionych rodzajów pamięci.
📚Kalat. J. W. (2020) Biologiczne podstawy psychologii Warszawa, PWN. Rozdział 12.1 i 12.2
Deklaratywna (jawna). Wymaga świadomego przypominania.
- Epizodyczna – kontekst czasu i miejsca (w tym wspomnienia autobiograficzne). Dla przykładu, ja mam słabą pamięć epizodyczną. Często mam wrażenie, że niewiele pamiętam ze swojego życia, a z datami na historii się zdecydowanie nie lubiłem. Potrafię zapomnieć o urodzinach bliskich. Ciekawe czy pamięć epizodyczną można trenować.
- Semantyczna – „wiedza ogólna” o faktach i znaczeniach.
Obszary odpowiedzialne: - Hipokamp – “centrum scalające”. Metafora: jak gdyby różne ścieżki dźwiękowe i obrazy były montowane w hipokampie, a potem jako jeden plik .mp4 były wysyłane do kory nowej (do magazynów długotrwałych). Hipokamp jako montażysta.
Wraz z wiekiem lub wskutek uszkodzeń hipokampa spada zdolność zapamiętywania szczegółowych kontekstów zdarzeń – starsze wspomnienia stają się bardziej ogólne i mniej zależne od hipokampa
Semantyczna: wiem, że „pszczoły produkują miód”. Epizodyczna: pamiętam ten dzień, kiedy pszczoła ugryzła mnie w nogę.
Kiedy ktoś się wybudzi po wypadku i nie pamięta jak się nazywa, ale pamięta, że Warszawa jest stolicą Polski, to co zostało uszkodzone?
Ucząc się na egzamin magisterski obawiam się, że z bycia psychologiem dużo zakodowane mam w pamięci niedeklaratywnej (utajonej) – np. prawidłowe sposoby reagowania w określonych sytuacjach społecznych. Że na egzaminie niewiele będę potrafił powiedzieć, ale w terenie zrobię co swoje. Tutaj zaliczamy też:
- pamięć proceduralną
A pamięć robocza gdzie się zalicza? Pamięć robocza (operacyjna), rzecz jasna, służy jako RAM, pamieć krótkotrwała. Pamięć potrzebna do bierzących zadań. Uszkodzenia kory przedczołowej mogą upośledzać tę pamięć.
Ciało migdałowate → zapamietywanie stresowe. Warunkowanie strachu / zapamietywanie strachu.
„Syrena alarmowa” mózgu.
Uszkodzenie ciałą migdałowatego:
- brak warunkowania strachu
- zdarzenia emocjonalne są zapamiętywane tak samo jak neutralne
- brak emocjonalnego wzmnocnienia pamięci (zarówno negatywnego jak i pozytywnego)
- pacjent nie pamieta co było przyjemne, albo co sie opłacało
- utrata kolorytu emocjonalnego
Hipokamp ~ Kontekst
Połączenie hipokampa i ciała migdałowatego – łączenie szczegółow zdarzenia i reakcji emocjonalnej = tworzenie emocjonalnych wpsomnień.
“Slad w hipokampie ma tendencje do zanikania szybciej niż ślad korowy” Hipokamp jako nośnik tymczasowy. Uszkodzenie hipokampa raczej spowoduje amnezję następczą, ale amnezja wsteczna też może się trochę pojawić. Im świeższe wspomnienia, tym większe prawdopodobieństwo, że ulegną amnezji wstecznej.
Rekonsolidacja wspomnień i ponowna zależność od hipokampa.
Co nie ulega uszkodzeniu, pomimo uszkodzenia hipokampa? większość pacjentów z ciężką amnezją ma prawidłowo działającą pamięć roboczą (krótkotrwałą, np. zapamiętanie liczby i powtórzenie jej po kilku minutach), jeśli nic ich nie rozprasza (brak dystraktorów) większość pacjentów z amnezją ma lepszą pamięć niejawną niż jawną (np. pacjent może zachowywać się swobodnie w towarzystwie psychologa, który pracuje z nim od dawna, chociaż nie jest pamięta jego imienia ani poprzednich wizyt) niezaburzona pamięć proceduralna (jako rodzaj pamięci niejawnej) - pacjenci z uszkodzonym hipokampem mogą (skutecznie!) uczyć się nowych umiejętności, choć nie będą w stanie powiedzieć, gdzie i kiedy się ich nauczyli i mogą być zaskoczeni za każdym razem, gdy będą z nich korzystać
Epizodyczna Autobiograficzna
Implicit Explicit
Proceduralna
Amnezja wsteczna Amnezja następcza
Uszkodzenie hipokampa prowadzi do amnezji następczej. Nowe wspomnienia nie zapisują się. Pamieć epizodyczna cierpi najbardziej, bo wymaga integracji informacji sensorycznych. Pacjenci z uszkodzonym hipokampem potrafią uczyć się nowych czynności, ale proceduralnie. Mogą wykonywać czynności, ale nie pamiętać, że robili je wcześniej.
ChatGPT (Na podstawie Kalata):
Uszkodzenie hipokampa prowadzi przede wszystkim do ciężkiej amnezji następczej i głębokich deficytów pamięci epizodycznej, szczególnie tych wymagających integracji kontekstu