Pytanie 18 – etyczne ograniczenia badań psychologicznych ⚖️

Pytanie 18: Omów etyczne ograniczenia swobody psychologicznych badań naukowych z udziałem ludzi. Wyjaśnij regulacje prawne badań behawioralnych w Polsce oraz przedstaw istotne elementy świadomego i dobrowolnego uczestnictwa w badaniu naukowym.

📚 Bednarek, D. (2020). Zawód psycholog. Regulacje prawne i etyka zawodowa. Wydanie drugie rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Rozdział 14.

bezpośrednio **nie ma takich aktów **

1. Konstytucja RP

art. 30 – nienaruszalna godność człowieka,

art. 47 – prawo do prywatności,

art. 51 – ochrona danych osobowych,

art. 31 – zasada wolności i dobrowolności.

2. RODO

W Polsce badania behawioralne mogą wymagać opinii:

komisji bioetycznej (jeśli procedura może wpływać na zdrowie),

komisji etycznej uczelni (standard w badaniach psychologicznych),

komisji ds. badań naukowych.

świadome
dobrowolne
brak dyskomfortu
dobro i godność badanego
grupy wrażliwe
ograniczenia maskowania
minimalizacja zbierania danych

informacje o konsekwencjach rezygnacji
anonimowość
poufność

Zgoda świadoma

cel badania

przebieg badania

konsekwencje badania i potencjalne ryzyko

prawo do wycofania się bez podania przyczyny

możliwość informacji zwrotnej

Zgoda dobrowolna

brak nacisku

bez nadużycia pozycji władzy (np. wykładowca, który ma z nami zajęcia i który akurat prowadzi własne badania i nie wypada mu odmówić, bo będzie problem z oceną)

bez ukrytych lub nadmiernych zachęt (gdzieś czytałem, że uczestnicy eksperymentu Milgrama tak niekiedy mieli, że “przeczuwali” że eksperyment jest ustawiony, ale przyszli spełnić swoją rolę, bo im zapłacono)

Obowiązek odkłamania, jeżeli stosowano instrukcję maskującą.

3. Kodeks etyczno-zawodowy PTP

4. Kodeks cywilny

umozliwia dochodzenie roszczeń

5. ustawa o zawodzie psychologa